Vattimo

Gianni Vattimo - włoski filozof/ polityk (born 4 January 1936)

- spór z metafizyką
- sposób radykalizacji filozofii hermeneutycznej.niektórzy uważają go też za post-modernistę->sam przedstawia się jako reprezentant hermeneutyki
- problem nihilizmu
- zbliżenie do religijnej tradycji zachodu

I.SPÓR Z METAFIZYKĄ

reprezentuje on nastawienie anty-metafizyczne -> następca Heideggera 

termin metafizyka w bardzo szerokim sensie/ zgadza się z definicja Heideggera
przyznaje ,że dzieje metafizyki  nauczył się od Diltheya i Heideggera
ujmuje metafizykę w sposób dziejowy [ tak jak Heidegger ]

metafizyka obejmuje nowoczesność
nowoczesność-> rezultat epoki metafizyki . w epoce tej zaczyna dominować mentalność nastawiona na dominacje, wprowadzanie rygorystycznego porządku przez co następuje redukcja wszystkiego co czego można mierzyć ,zastępować czymś innymi itp.

zdaje sobie sprawę,że myśl Heideggera może być odbierania na sposób fundamentalistyczny->to nie odpowiada  intencjom Vattimo.

 V. wyraża mocny przeciw przeciwko przemocy związanej z metafizycznym sposobem myślenia [ Nietzsche, Derrida, Foucault, Levinas]-powtarza ich przekonania na temat przemocy zawartej we wszelkiej ostateczności/zasadzie , która zmusza nas do zaprzestania naszego zapatrywania.
metafizyka jest czymś opresyjnym.
Dlatego wyzwolenie od tego sposóbu myślenia V. traktuje jako oczywisty cel współczesnej filozofii.

Filozofia metafizyczna znajdywała ugruntowanie w stosowaniu kategorii najwyższych, najogólniejszych.
metafizyka absolutyzuje swoje znaczenie. jej kategorie są kategoriami przemocy
koncepcja bytu,idea pierwszej przyczyny -> umożliwia przejęcie władzy nad światem. Vattimo-> tego typu kategorie powinny zostać osłabione. Są to kategorie , które niedopuszczaną do  możliwości spotkania z [legalną? ] Innością.

Filzofia metafizyczna zapomniała,że jest spsoosbem myslenia podmiotu ktory znajduje sie  w jakims okreslonej zmiennej historycznie sytuacji.
Redukuje podmiot do poszukiwana stabilnej prawdy,która miałaby byc punktem odniesienia człowieka.

V-> wyzwolenie od metafizyki -> wyzwolenie z dawnych złudzeń

Otworzy to nam zupełnie nowe możliwości
- nie będziemy podporządkowywali się jakikolwiek całościom
- nastąpi zniesienie 'przymusu świata'-> w obecnej kulturze następuje 'odrzeczywistnienie' szansa na coś nowego.

- V. podpisuje się pod ideą abstrakcyjnie rozumianej emancypacji

Heidegger-> metafizyka to przesłanie bycia

Vattimo bada jej genezę. [ jak Dilthey]

Metafizyka powala nam w jakimś stopniu na zapanowanie nad rzeczywistością, leczy nasze lęki, a dzieje metafizyki uwikłane są w różne instytucje społeczne.

daliśmy metafizyce tyle przetrwać, gdyż niezmienna dotychczas była struktura władzy-> dopiero w czasach współczesnych metafizyka ulega osłabieniu [w kwestii etyczno-politycznej]

 Decydującą przesłanką zmierzchu metafizyki jest dla Vattimo osłabienie zmysłu rzeczywistości.-> odrzeczywistnienie

byt nie jawi się nam w tej chwili jako zespół stałych struktur

obecność nie jest wcale jedynym kryterium za pomocą którego rozróżniamy co jest istotne, co ważne czy prawdziwe.

Obrazy zaczynają stanowić całą obiektywnosc świata. [ media, zapośredniczenia]
-> nie ma w tej chwili jednej rzeczywistości 

 V. -> metafizyka dobiegła kresu

świat stał się baśnią

'osłabienie bytu' ->  musi za tym iść osłabienie myślenia

osłabienie bytu polega na rezygnacji ' z uspakajającej nieodwołalności tego co obecne' -> przestajemy kierować się  wiarą obecności jako kryterium tego co ważne, tego co istotne.[ odejście od dawnego rozumienia 'bytu']

Vattimo opowiada się za transformacją samej idei myślenia -> zdaliśmy sobie sprawę z niemożności kontynuowania metafizyki-> możliwa jest tylko słaba ontologia-> ontologia upadku.
Wiemy,że poruszamy się jedynie  w ramach ludzkich wytworów, ustanowień. Mówiąc ,ze jesteśmy świadomi tej sytuacji.

ontologia upadku jest wysubtelnieniem aktualnego sposobu myślenia.


nie wyciągajmy z tego skrajnych konsekwencji.- nie chodzi o zaprzeczenie istnienia świata, nie chodzi o przezwyciężanie metafizyki [ jak Heidegger]

'zwinięcie'

Vattimo nie podważa pewnej ciągłości między tym starym myśleniem  metafizycznym , a nowym. -> chodzi o osłabienie myślenia metafizycznego

myślenie metafizyczne też ma swoją stronę pozytywną.

Vattimo głosi nie tyle koniec metafizyki, lecz uprawia swoistą metafizykę końca. [ różni go to od post-modernistów]

Vattimo [ co tez go rożni od post-modernistów] jest przeciwny estetyzacji filozofowania.[ wyraz obiektywnego obiektywizmu] 

W odróżnieniu od post-modernistów Vattimo stara się potwierdzać swoje poglądy za pomocą jakiś argumentacji

Vattimo nie podrzuca terminów w stylu Prawda ,co robią post-moderniści.

che formułować tezy pozytywne

autonomiczne filozofia jest wartościową
[ post-moderniści filozofia stawa się gatunkiem literackim]

nie zgadza się z Rortym [ żeby całkowicie zapomnieć o metafizyce]

z post-modernistami łączą go odwołania się do Nietzschego i Heideggera

post- modernizm Vattimo ujmuje jako -> wynik  ostatniej fazy rozwoju hermeneutyki
a post-moderniści okazują hermeneutyce niechęć

II. Na czym ma polegać radykalizacja dotychczasowej hermeneutyki ze strony Vattimo ?

[tłumaczył Prawdę i metodę Gadamera na język włoski]

zarzuca Gadamerowi zbyt bliskie związanie z metafizyką-> powtórzenie metafizyki

 Gadamer otwiera obiecujące teorie, ale Vattimo niepokoi się tym,że Gadamer nie podejmuje problemu 'zapomnienia bycia'  [ nie doczytał późnego Heideggera]

G-> Tradycja miała być ciągła.
dlatego u Gadamera nie ma specjalnie nic innego. Klasyka jest dla niego wzorcem.
podmiot był ahistoryczny,. nie otwartość na inne kultury

V. -> hermeneutyka powinna być nie tyle teorią dialogu, tylko powinna być samym dialogiem.

Gadamer:
nie przejął  ujęcia metafizyki jako historii bycia
poddał myśl Heideggera 'urbanizacji' -> pozbawił  myśl Heideggera jej anty-metafizycznego ostrza

Filozofia Gadamera nie odpowiada wg Vattimo wymogom stawianym przez współczesną filozofię, przez anty-metafizyczne nastawianie, które dominuje w aktualnej filozofii.

Vattimo-> a aktualnej filozofii nie chodzi o to żeby realistyczny opis doświadczenia zastąpić opisem hermeneutycznym

Filozofia powinna dopuścić ' wyjście poza kontynuacje tradycji '

Inspiracja hermeneutyką- [ w przeciwieństwie do Gadamera , który inspirował się  historią samej hermeneutyki]- inspiracja Heideggerowska, odnosząca się do metafizyki i jej przeznaczenia.

Zradykalizowana hermeneutyka  wg Vattimo powinna być wyrazem nawiązania bardziej do Nietzschego niż Diltheya.
Chodzi w niej o to , by hermeneutyka wyciągnęła konkretne konsekwencje ze swych założeń, by określiła swoje własne pochodzenie.
Vattimo wyraźnie przyjmuje anty-metafizyczne  nastawienie.

Vattimo jest przekonany,że hermeneutyka powinna być spójna z dokonywanym  przez siebie odrzucaniem metafizyki.- w przeciwnym wypadku grozi jej popadnięcie w kulturowy relatywizm.[ jak jest u Rorty'ego]-> Vattimo tego nie chce.[ gdyż opowiada się za autonomicznością filozofowania]

radykalizacja hermeneutyki dokonana przez Vattimo  różni się od Rorty'ego [ w Filozofia a zwierciadło natury]

proponowana radykalizacja u Vattimo ma polegać na utożsamianiu się hermeneutyki ze swym 'pochodzeniem i przeznaczeniem'-> musi być koherentna ze swoimi własnymi założeniami-> musi się zaangażować w obeznanie na temat własnej historyczności.
historyczność zjawia się w tym,że hermeneutyka jest myślą końca metafizyki.
Radykalizacja ma polegać na tym,że hermeneutyka musi wyciągnąć konsekwencje odnoszące się do niej samej.

jest teorią naszej epoki.

to,że hermeneutyka zostaje potraktowana jako prawda radykalnie historyczna, związana z określona epoka wskazuje jej związek z nihilizmem.
pozwala to na wyeliminowanie tego,co  Vattimo określa jako ostatnią metafizyczną niejasność.

 hermeneutyka jest jedynie odpowiedzią na określoną sytuacje historyczną
 jest filozofią takiego świata w którym bycie ukazuje nam się w formie osłabienia i rozproszenia.-> kontynuacja myśli Nietzschego i późnego Heideggera, polegająca na [poprowadzenia dalej od grodu od metafizyki.]



Cel V. -> osłabianie metafizyki

wczesny Heidegger-> sugerował,że będzie w stanie ujawnić sens bycia.
późny Heidegger -> sugerował,że odnajdzie właściwą terminologię przesłania bycia

V-> hermeneutyka jest świadoma niemożności odnalezienia jakiejś trwałej prawdy.

 hermeneutyczne powołanie > osłabianie bycia

zradykalizowana hermeneutyka jest świadoma tego,że nigdy nie będzie jej dostępna jakaś twarda realność świata, ostateczny sens przesłania bycia.

sposób osłabiania Heideggerowiego bycia nie ma końca.-> dlatego odchodzenie od metafizyki nigdy nie znajdzie swojego końca. nigdy nie wyjdziemy poza interpretacje.
nigdy nie jesteśmy w stanie totalnie zapomnieć ,ze kiedyś wierzyliśmy w możliwość obiektywnego ogarnięcia bytu. 
uprawomocnienie zradykalizowanej hermeneutyki Vattimo możne mieć też tylko charakter interpretacyjny.

Vattimo widzi ścisły związek miedzy filozofowaniem a rzeczywistością kulturową.

Vatimo przywiązany do racjonalizmu, ale jednocześnie  unieważnia  dane formy racjonalności

możne sensow bycia jest kilka?

kolistość argumentacji Vattimo

Czy możemy żyć w świecie ciągłego osłabiania metafizyki?

III. NIHILIZM

- Vattimo odchodzi od zwykłego rozumienia słowa 'nihilizm'

V. jest zainteresowany historią nihilizmu. potrzebne jest mu to by przeciwstawić się dawnemu pojmowaniu nihilizmu i zaproponować nowe rozumienie tego terminu.

Nietzsche opisał 'reaktywny/ mściwy nihilzm'
- nie bylo kryterium wyboru

Vattimo->  propozycja osłabienia nihilizmu.

słabszy nihilizm -> ma być pojmowany jako nieskończony proces redukcji wysubtelniania i osłabiania dotychczasowych potrzeb naszego istnienia,ale takeigo osłabienia które nie pozostawia nas w pustce.

Vattimo-> nihilizm jest szansą.Nie tylko szansą ograniczenia przemocy wywieraną przez wszelkie silne koncepcje
Nihilizm Vattimo stwarza szanse emancypacji

wykroczenie poza metafizykę nie może się odbyć inaczej niż przez nihilizm.
odchodzenie od metafizyki = uzdrowienie

nihilistyczne powołanie hermeneutyki  z punktu widzenia Vattimo , niesie z sobą szanse na wolność i pluralizm.-> jest to szansa przede wszystkim dla ludzi silnych, twórczych.

koncepcja nihilizmu jako nasza jedyna szansa 

nihilista spełniony

dezintegracja ludzkiego istnienia ma sens pozytywny - staje się okazją dla wyzwolenia się z idei , które dotąd krępowały ludzkie istnienie.

spór z Derridą

Derrida w swojej próbie dekonstruowania metafizyki zapomniał bez jakiegoś pozytywnego odwoływania się do metafizyki nasze życie nie miałoby sensu.
Derrida kładł nacisk na nowość
Vattimo kładzie nacisk na to coś jest.

upadek metafizyki wcale nie pozostawia nas w próżni.
Wg Vattimo łączy się z zastaniem czegoś pozytywnego.

[Levinas- metafizyka była błędem]

w nawiązaniu do Nietzschego pisze,że czasem mądrzej jest pozwolić się oszukiwać niż  nie chcieć być oszukiwanym.

Nie jest intencją Vattimo zastępowanie wartości dotychczasowej kultury wartościami które do tej pory były uważane za niższe.

Vattimo-> przeżycie nihilizmu okazuje się szansą na coś lepszego niż co jest teraz. nie jest jednak żadna gwarancja -> sam nihilizm jest jedną z w wielu interpretacji.
/ słabości można nadać sens pozytywny -> filozofia Vattimo skierowana do ludzi silnych i twórczych.

tworzenie humanizmu niemetafizycznego [ jak Heidegger]

Vattimo wbrew Heideggerowi dostrzega konieczność podtrzymania pewnej wersji idei podmiotu, propozycja działania w świecie
u Heideggera mieliśmy czekać biernie na nowe przesłanie bycia.

koncepcja humanizmu Vattimo sugeruje,że jesteśmy w stanie żyć w sposób sercowy w odwołaniu do słabego oparcia naszych nadziei.

Interesującą konsekwencji sposobu rozumienia przez niego nihilizmu jest przyjazność tej hermeneutyki względem chrześcijaństwa.

para-religijne przesłanie swojej filozofii

Vettimo uważa,że jego hermeneutyka likwiduje podstawy pryncypialnych argumentów będących u podstaw ateizmu.-> hermeneutyka przyznaje nową słuszność religii.

- czasy współczesne : specyficzne odnowienie religii -> treści religijne nagle zaczynają funkcjonować na gruncie samej filozofii.
Vattimo przynależny do tych filozofów.

specyfika ugruntowania religii środkami filozofii:

- nie chodzi o potwierdzanie istnienia Boga -> chodzi o neutralizacje samego problemu jego istnienia bądź nieistnienia.

wyzwalając się wraz z odchodzeniem od metafizyki, od poszukiwania ostatecznej postawy -odzyskujemy mozliwosc wiary. nie będzie to wiara z określonym wyznaniem czy księgą] wyzwalamy się też od ateizmu.

 nihilizm jest potrzeby by stać się istotą przepełnioną wiarą.

Vattimo ma na myśli wiarę, która staje się przesłanką ludzkiej wspólnoty.

religia prywatna ->  religia dla Vattimo nie ma być już związana z żadną obiektywistyczną metafizyką.

natomiast w rzeczywistości dokonuje on coś więcej.-> formuje argumenty za aktualnością dziedzictwa chrześcijańskiego.
Uważa,ze nihilistyczne implikacje  jego założeń prowadzą do tego ze hermeneutyka odnajduje związek z religijną tradycja zachodu

hermeneutyka wg Vattimo jest pewnego rodzaju rozwinięciem/ dojrzałą postacią chrzescijanskeigo przesłania.-> ponowoczesny nihilizm okazuje się prawdą chrześcijańską.
bycie hermeneuta powiązane jest dla Vattima z byciem chrześcijaninem

filozofia dla agnostyków

odnalezienie się w religii jest dla niego następstwem rozpadu metafizyk.

Vattimo-> jedyną szansą na przetrwanie ludzkości jest zachowanie wierności chrześcijańskiemu przykazaniu miłosierdzia

Odejście od metafizyki u Vattima trochę się dokonuje kosztem powrotu do religii.

Heidegger nie lubił neotomizmu 

smutek koncepcji Vattimo bierze się z jej wewnętrznej pustki.


nauki przyczyniają się do rozwinięcia zasady rzeczywistości.


nie interesuje się wynikami badan nauki/ patrzą na naukę z góry [ jak Derrida, Heidegger]

Vattimo: przezywajmy życie w sposób baśniowy.
wzmacniajmy to , kim już jesteśmy